Portugalskie desery bożonarodzeniowe

W poprzednim artykule pisałam o daniach, które Portugalczycy przygotowują na Wigilię oraz Boże Narodzenie. Dziś natomiast chciałabym opisać portugalskie desery bożonarodzeniowe, które królują na stołach w domach na północy.

Bardzo często desery umieszczane są na stole już 24 grudnia. Uczestnicy kolacji wigilijnej mogą dzięki temu wcześniej spróbować wyrobów specjalnie przygotowanych na ten moment. Zazwyczaj umieszcza się je na osobnym stoliku, więc każdy z biesiadników udaje się po kawałek swojego ulubionego przysmaku w momencie, kiedy ma na niego ochotę.

Jakie są portugalskie desery bożonarodzeniowe w północej Portugalii?
Rabanadas
Aletria
Sonhos
Pão de ló
Bolo-rei
Mexidos lub formigos
Tronco de natal lub lenha de Natal
Bakalie i suszone owoce

Jakie są portugalskie desery bożonarodzeniowe w północej Portugalii?

Portugalskie desery świąteczne różnią się od tych, które znamy w Polsce. Nie uświadczymy tu makowca lub sernika. Wśród składników używanych do przygotowania słodkości używa się dużo cynamonu, skórki cytrynowej lub pomarańczowej oraz kremu jajecznego na bazie z żółtek.

Oto kilka przykładów deserów spotykanych na stołach w północnej Portugalii w czasie Świąt Bożego Narodzenia.

Rabanadas

Grudzień to zdecydowanie miesiąc rabanadas w północnej Portugalii. Choć spotkamy je dostępne w weekendy w cukierniach na przestrzeni roku, to nie smakują identycznie jak te serwowane w czasie Świąt Bożego Narodzenia.

Rabanadas to smażone kromki czerstwego chleba, obtoczone uprzednio w roztrzepanym jajku. Usmażone rabanadas posypuje się cukrem oraz cynamonem i podaje polane słodkim sosem. W zależności od receptury sos może w swoim składzie posiadać wino (białe, czerwone lub nawet wzmacniane porto).

Co roku przygotowuję ten portugalski deser i wychodzi bardzo smaczny. Zazwyczaj zostaje aż do Sylwestra, więc mogę się nim delektować przez kilka dni. Wypróbujcie koniecznie mój przepis na rabanadas w sosie z wina porto, który opublikowałam kilka lat temu.

Aletria

Kto by pomyślał, że jednym z portugalskich deserów bożonarodzeniowych może być makaron? Oczywiście nie byle jaki. Do przygotowania aletrii używa się cieniutkich nitek makaronu.

Makaron typu aletria gotuje się w mleku i żółtkach z dodatkiem skórki pomarańczowej lub cytrynowej. Dzięki temu ten portugalski bożonarodzeniowy deser zyska specyficzny aromat. Kiedy wystygnie, całość posypuje się obficie cynamonem, zazwyczaj tworząc piękne świąteczne motywy.

Najprawdopodobniej deser ten pojawił się w Portugalii dzięki wpływom arabskim.

Sonhos

To deser, który odkryłam w zeszłym roku i pokochałam całym sercem. Przypomina mi polskie racuchy, więc możliwe, iż to jeden z powodów, dla którego aż tak przypadł mi do gustu.

Ciasto, z którego powstają sonhos, jest mieszanką mąki, masła, jajek, cukru oraz skórki pomarańczowej lub cytrynowej. Formuje się z niego małe kulki, które następnie smaży się w głębokim tłuszczu, a na koniec obtacza w mieszance cukru i cynamonu.

Najprawdopodobniej deser ten pochodzi z Turcji. Kulki mają symbolizować wschodzące słońce, a co za tym idzie światło, miłość, siłę, witalność i narodzenie (bądź odrodzenie).

Wersja, którą uwielbiam i zamawiam w pobliskiej cukierni to sonhos recheados. Smażone kulki nadziewa się kremem, który przypomina mi krem z polskich eklerek lub pączków.

Zdjęcie pochodzi ze strony Clara de Sousa

Pão de ló

Portugalski biszkopt to danie, którego nie może zabraknąć w trakcie świąt. Wiele osób bowiem łączy go z plasterkiem owczego sera Serra da Estrela DOP. Choć wydawałoby się, iż jest to bardzo dziwne połączenie, to muszę przyznać, że smakuje rewelacyjnie. Szczególnie kiedy całości towarzyszy lampka dobrej jakości porto tawny.

Portugalski biszkopt jest dosyć wilgotny w porównaniu do polskiego. Istnieje także odmiana tego deseru, która różni się znacznie od pozostałych biszkoptów. Mowa o pão de ló de Ovar DOP, czyli biszkoptu z miasteczka Ovar, w dystrykcie Aveiro. Jest to biszkopt z płynnym sosem na bazie żółtek. W moim przekonaniu jest to słodsza wersja tego deseru.

Bolo-rei

To chyba jeden z najbardziej rozpoznawalnych portugalskich deserów bożonarodzeniowych. Mowa o cieście drożdżowym z dodatkiem orzechów, bakalii oraz kandyzowanych owoców. Ciasto ma okrągły kształt, a w jego środku znajduje się otwór. Przepis na bolo-rei przywędrował do Portugalii najprawdopodobniej z Francji, a dokładniej z Doliny Loary. Tam bowiem spożywa się ciasto Gâteau des Rois.

Bolo rainha, to wersja ciasta bolo rei, która nie zawiera w swoim składzie owoców kandyzowanych. Co więcej, istnieje także wariant tego bożonarodzeniowego ciasta z czekoladą (bolo rei de chocolate).

Co symbolizuje to ciasto? Otóż nazwa, którą możemy na polski przełożyć jako „ciasto królów”, nawiązuje do historii Trzech Królów. Udali się na poszukiwanie dzieciątka, aby oddać mu hołd. Okrągły kształt ciasta z otworem pośrodku ma imitować koronę. Ciasto oraz jego jasno-brązowy kolor symbolizują złoto, które ofiarowano Jezusowi. Bakalie, orzechy oraz kandyzowane owoce przywodzą na myśl mirrę. Specyficzny zapach ciasta natomiast nawiązuje do kadzidła.

Mexidos lub formigos

O tym deserze dowiedziałam się w tym roku od moich koleżanek z pracy. Obie pochodzą z zupełnie innych stron, ale wspomniały, że zawsze był popularny w ich domach. Jedna z nich pochodzi z Vila Nova de Famalicão, czyli z Minho, druga natomiast jest mieszkanką Paredes.

Mexidos lub formigos to prosty deser na bazie chleba, miodu, rodzynek, orzeszków piniowych, suszonych owoców, cynamonu, cytryny oraz wina porto. Wino gotuje się z miodem oraz skórką cytrynową. Następnie do mieszanki dodaje się chleb i bakalie, a całość dekoruje się cynamonem. Choć deser nie jest aż tak atrakcyjny wizualnie, to moje koleżanki zapewniły mnie, że smakuje bardzo dobrze.

Zdjęcie pochodzi ze strony Receitas de Culinária

Tronco de natal lub lenha de Natal

Jednym z bardziej współczesnych deserów bożonarodzeniowych jest ciasto przypominające wyglądem polano drewna. Tradycja przygotowywania tego przysmaku przywędrowała do Portugalii z Francji. Tam znane jest ono pod nazwą la Bûche de Nöel.

Tronco de Natal to rolada nadziewana maślanym lub jajecznym kremem. Wierzch ciasta pokrywa się czekoladą lub kawowym musem. Z wyglądu przypomina polano drewna lub pień drzewa, a z wierzchu dekoruje się je świątecznymi elementami.

Jak głosi legenda, wygląd ciasta nawiązuje do tradycji powszechnej wśród francuskich rolników. W Wigilię rodziny gromadziły się wokół kominka, w którym palono duże polano drewna. Musiało być to polano z dowolnego drzewa owocowego. Powinno spalić się powoli i jak najdłużej dać ciepło zgromadzonym wokół kominka. Następnie zbierano popiół i rozsypywano go w różnych częściach domu, na polu oraz w pomieszczeniach gdzie trzymano zwierzęta. Miało to zapewnić dobrobyt oraz obfite plony w kolejnym roku. Pod koniec XIX wieku w Paryżu cukiernik Pierre Lacan stworzył ciasto przypominające o tamtej tradycji. W ten sposób dotarło ono do Portugalii, a maślany krem wypełniający roladę, zastąpiono creme de pasteleiro, czyli portugalskim kremem na bazie żółtek.

Bakalie i suszone owoce

Na portugalskim stole nie może także zabraknąć bakalii, orzechów oraz suszonych owoców (frutos secos). Znajdziemy na nim takie przysmaki jak rodzynki, kandyzowane wiśnie, suszone gruszki, śliwki czy morele. Portugalczycy często przygotowują mieszankę orzechów: laskowych, włoskich, piniowych oraz migadłów.

Popularnym sklepem wśród mieszkańców Porto i okolic, w którym zaopatrują się w świąteczne mieszanki suszonych owoców, jest Pérola do Bolhão. To sklep spożywczy z ponad stuletnią tradycją, w którym można nabyć tego typu produkty na wagę. Jeśli będziecie w Porto, to koniecznie go odwiedźcie. Przeniesiecie się do zupełnie innego świata w jego ścianach.

To tylko niektóre z portugalskich deserów bożonarodzeniowych, które spotkamy na świątecznym stole. Wszystko zależy od preferencji oraz gustu gości świętujących ten wyjątkowy czas. Czasem na stole mogą pojawić się zwykłe desery jak pudim (portugalski budyń/pudding), torta de noz (tort orzechowy) czy molotof (budyń na bazie białek i karmelu).