Legalizacja pobytu w Portugalii

Kiedy podejmujemy decyzję o przeprowadzce do innego kraju, wiąże się z tym szereg spraw do załatwienia. Najczęściej na początku naszej przygody szukamy nowego lokum oraz pracy. Nie możemy jednak zapomnieć, iż legalizacja naszego pobytu w nowym kraju jest równie istotna. W tym artykule dowiecie się jak uzyskać zaświadczenie o tymczasowym oraz stałym pobycie na terenie Portugalii.

Co to jest SEF?
Rozwiązanie SEFu i utworzenie APMA
Jak uzyskać dokument Certificado de Registo?
Jak uzyskać Certificado de Residência Permanente?
Rezerwacja terminu spotkania w SEF przez Internet
Jakie dokumenty należy złożyć, aby otrzymać stały pobyt?

Co to jest SEF?

Serviço de Estrangeiros e Fronteiras (w skrócie SEF) to organ, który do tej pory zajmował się regulowaniem spraw związanych z pobytem obcokrajowców na terenie Portugalii. Wchodzi w skład Ministerstwa Administracji i Spraw Wewnętrznych Portugalii (Ministério da Administração Interna).

Pracownicy SEFu zajmowali się kontrolą obcokrajowców przekraczających granicę lądową państwa. Można ich było spotkać także na lotniskach. Ich zadaniem było walczyć z przestępczością związaną z nielegalną imigracją czy handlem ludźmi. Oni także zajmowali się procesem związanym z prośbą o azyl w Portugalii. Ze względu na wyżej wymienione funkcje można porównać ich obowiązki do tych, które na terenie Polski pełni straż graniczna. Część pracowników SEFu była więc rodzajem policji odpowiedzialnej za wykrywanie przestępstw związanych z imigrantami. Na terenie całego kraju do tej pory pracowało 1049 inspektorów SEFu.

Pracownicy administracyjni SEFu zajmowali się regulowaniem legalnego pobytu obcokrajowców na terenie Portugalii. W przypadku imigrantów pochodzących z krajów Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego organ ten wydawał kartę potwierdzającą stały pobyt w kraju. W placówkach SEFu sprawami administracyjnymi zajmowało się blisko 600 pracowników administracyjnych.

Rozwiązanie SEFu i utworzenie APMA

22 października 2021 roku portugalski rząd przegłosował ustawę związaną z restrukturyzacją organu Serviço de Estrangeiros e Fronteiras. Zmianie ulega nazwa organu oraz zakres spraw, którymi od tej pory zajmować się będą dawni pracownicy SEFu. Ostateczny termin rozwiązania tej instytucji wydłużono na ten moment do 15 kwietnia 2022 roku. Do tego czasu organ ma pracować na starych zasadach.

Pracownicy Agência Portuguesa para as Migrações e Asilo (APMA) będą od połowy kwietnia zajmować się głównie częścią administracyjną. Do ich zadań będzie należeć przydzielanie azylu uchodźcom, wydawanie wiz oraz w pierwszych miesiącach funkcjonowania wystawianie pozwoleń na stały pobyt w kraju. Docelowo w przyszłości Instituto dos Registos e Notariado (IRN) będzie odpowiedzialny za odnawianie pozwoleń na stały pobyt w kraju.

Od połowy kwietnia APMA traci kontrolę policyjną, jaką sprawowali dawni inspektorzy SEFu. Wraz z jego rozwiązaniem kontrola obcokrajowców na granicach zostanie przekazana w ręce Guarda Nacional Republicana (GNR) oraz Polícia de Segurança Pública (PSP). Pierwszą formację możemy tłumaczyć jako Republikańska Gwardia Narodowa, drugą natomiast jako Policja Bezpieczeństwa Publicznego. Sprawami związanymi z nielegalną imigracją czy handlem ludźmi zajmować się będzie odtąd Polícia Judiciária (PJ), czyli Policja Sądowa. Dawni inspektorzy SEFu, po odpowiednim szkoleniu, rozpoczną pracę w strukturach trzech wymienionych wcześniej formacji o uprawnieniach policyjnych.

Jak uzyskać dokument Certificado de Registo?

Jeżeli przebywamy na terytorium Portugalii przez okres trzech miesięcy, będziemy musieli wyrobić dokument Certificado de Registo. Dokument ten potwierdza nasze dane osobowe oraz miejsce zamieszkania w Portugalii. Zaświadczenie o pobycie tymczasowym wydaje się na okres 5 lat w przypadku obywateli krajów Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W przypadku zmiany adresu należy wyrobić nowy dokument z poprawnymi danymi osobowymi.

Aby go uzyskać, należy udać się do Urzędu Miasta (Câmara Municipal) lub Urzędu Gminy (Junta da Freguesia), w której mieszkamy. Dokumenty potrzebne do okazania to ważny dowód osobisty lub paszport (najlepiej także zabrać ze sobą jedną kopię) oraz deklaracja o zatrudnieniu lub samozatrudnieniu na terenie Portugalii. Jeśli natomiast nie jesteśmy zatrudnieni na terenie Portugalii, należy wypełnić deklarację, iż posiadamy wystarczającą ilość środków finansowych na utrzymanie się w kraju. O tych dokumentach wspomina SEF na swojej stronie internetowej.

Kiedy składałam dokumenty kilka lat temu, poproszono mnie także o potwierdzenie miejsca zamieszkania. Dokumentem potwierdzającym nasz adres może być umowa o wynajem lub kupno mieszkania czy rachunek za media, na której figuruje nasze nazwisko.

W sytuacji, kiedy nie posiadamy powyższych dokumentów, należy przedstawić oświadczenie podpisane przez osobę, u której zatrzymaliśmy się w mieszkaniu. Tak było z moim pierwszym Certificado de Registo, które wyrobiłam w Portugalii. Zatrzymałam się wtedy w mieszkaniu moich obecnych teściów. Jako właściciele mieszkania spisali oświadczenie o moim pobycie w ich mieszkaniu pod wskazanym adresem. Dołączyli do tego kopię dowodu osobistego i na podstawie tych dokumentów bez problemu wystawiono mi ów dokument. Istnieje także możliwość udania się do Câmara Municipal w towarzystwie dwóch świadków, którzy potwierdzą nasz adres.

Koszt wydania dokumentu potwierdzającego legalizację naszego tymczasowego pobytu w kraju wynosi 15 euro. Ten certyfikat otrzymacie od ręki w dniu złożenia dokumentów. Jak wspominałam, ma on ważność 5 lat.

Jak uzyskać Certificado de Residência Permanente?

Po pięciu latach legalnego pobytu w Portugalii obywatele Unii Europejskiej mają obowiązek wyrobienia dokumentu Certificado de Residência Permanente. Aby go uzyskać, należy zgłosić się do placówki SEFu. Nie musi to być placówka w obrębie naszego dystryktu, może to być dowolny oddział SEFu w kraju. Listę czynnych placówek wraz z adresami oraz numerem kontaktowym znajdziecie tutaj.

W związku z pandemią SEF przyjmował interesantów po wcześniej umówionym spotkaniu. Jednak od początku lutego 2022 roku zaczęto przyjmować osoby także bez wcześniejszego spotkania. Wystarczyło udać się wcześnie rano pod oddział i otrzymać numerek (tzw. senha). Polecam jednak zarezerwować wcześniej termin, aby uniknąć niepotrzebnych podróży w razie, gdybyśmy nie zostali przyjęci.

Rezerwacja terminu spotkania w SEF przez Internet

Najprościej zarezerwować termin przez stronę internetową SEFu. Wystarczy na podstawie naszych danych osobowych podanych wcześniej w Certificado de Registo założyć konto na stronie tej instytucji. Da nam to możliwość dostępu do umówienia się internetowo. Klikamy w zakładkę Agendamentos, następnie Novo Agendamento, po czym wprowadzamy wymagane dane. Wybieramy z listy sprawę, której dotyczy spotkanie, podajemy numer telefonu oraz wskazujemy wybraną placówkę SEFu do załatwienia sprawy. Jeśli są w niej dostępne terminy, to pojawi nam się kalendarz z dniem oraz godziną.

Zauważyłam, że znalezienie wolnego terminu wygląda trochę jak zabawa w „traf na otwartą linię”. Niektórzy wchodzą i od razu znajdują dostępne daty na stronie internetowej. Inni tak jak ja miesiącami usiłują znaleźć dostępny termin i im się to nie udaje. Spróbujcie wejść pierwszego lub piętnastego dnia nowego miesiąca, możliwe, że wtedy pojawi się coś nowego.

Można także spróbować umówić się telefonicznie. Na stronie SEFu podano numery telefonów do poszczególnych oddziałów na terenie całego kraju. Pozostaje nam także opcja wysłania wiadomości e-mail. Listę telefonów oraz adresów elektronicznych możecie znaleźć tutaj.

Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, iż w ciągu kilku miesięcy ani razu nie udało mi się porozmawiać z pracownikami SEFu. Dzwoniłam do różnych oddziałów na północy kraju, w różne dni tygodnia i o różnych godzinach, jednak ani razu nie podniesiono słuchawki. Mam dokładnie takie samo doświadczenie w przypadku wysyłania wiadomości e-mail. Możliwe, że dużo zależy od szczęścia. Ja niestety w tym aspekcie go nie miałam, stąd polecam wybranie terminu online.

Jakie dokumenty należy złożyć, aby otrzymać stały pobyt?

Aby uzyskać Certificado de Residencia Permanente należy przedłożyć kilka dokumentów. Przede wszystkim musimy wypełnić wniosek o wydanie tego certyfikatu. Znajdziemy go na stronie internetowej SEFu. Jest dość prosty w wypełnieniu, więc nie powinniśmy mieć z nim zbytnich problemów.

Należy także okazać Certificado de Registo, nawet jeśli jego data się już skończyła. Jeśli w międzyczasie zmienialiśmy adres, powinniśmy zabrać ze sobą wszystkie Certificados de Registo, jakie nam zostały wydane. Tak było w moim przypadku, zabrałam więc ze sobą dwa dokumenty i zostałam poproszona o okazanie obu.

Jeśli w międzyczasie zmieniliśmy miejsce zamieszkania i nie wyrobiliśmy nowego dokumentu Certificado de Registo to powinniśmy zabrać ze sobą potwierdzenie naszego aktualnego adresu. Może to być umowa o zakup domu (escritura da compra), a jeśli wynajmujemy mieszkanie to umowa najmu (contrato de arrendamento) lub rachunek za wynajem (recibo de renda) wystawiony na nasze nazwisko.

Powinniśmy zabrać także recibo de vencimento, czyli pasek z naszej wypłaty. Potwierdza on nasze zatrudnienie, a co za tym idzie stabilną sytuację finansową jako rezydenta.

Na stronie SEFu wymieniona jest także informacja o kopii paszportu lub dowodu osobistego. Poproszono mnie jedynie o okazanie samego paszportu, a wszelkie kopie wykonano na miejscu. Istnieje także informacja o złożeniu dwóch jednakowych zdjęć. Okazało się to zbytecznie, gdyż zdjęcie wykonano na miejscu. Zostaniemy także poproszeni o złożenie odcisku palców oraz wykonanie wzoru naszego podpisu.

Jeżeli zmieniły się Wasze dane osobowe lub stan cywilny powinniśmy okazać potwierdzenie w postaci np. aktu ślubu (assento do casamento). Według portugalskiego prawa powinniśmy zgłosić zmianę naszego stanu cywilnego do SEFu w przeciągu 60 dni od daty zawarcia ślubu.

Należy także podać nasze portugalskie numery: NIF, Segurança Social oraz Utente. Pojawią się one na karcie, którą w przeciągu 60 dni otrzymamy pocztą na nasz adres. Moja doszła po dwóch tygodniach.

Należy także uiścić opłatę 21 euro za wyrobienie dokumentu potwierdzającego legalizację stałego pobytu w Portugalii.

Tak wygląda legalizacja pobytu w Portugalii. Jeśli jesteś zainteresowany tematem dokumentów potrzebnych do zawarcia polsko-portugalskiego małżeństwa na terenie Portugalii, zajrzyj koniecznie do mojego artykułu na ten temat.