7 października w Portugalii obchodzi się Dia Nacional dos Castelos, czyli Narodowy Dzień Zamków. Z tej okazji postanowiłam zabrać Was do dystryktu Bragança, aby pokazać zamek Castelo de Algoso. W przeszłości pełnił on istotną rolę obronną, gdyż leży bardzo blisko granicy portugalsko-hiszpańskiej w północno-wschodniej części Portugalii. W dzisiejszym artykule poznajcie jego interesującą historię.
- Gdzie leży zamek Algoso?
- Górujący zamek w strategicznym miejscu
- Konflikt bratersko-siostrzany w zamkiem Algoso w tle
- Zamek Algoso obecnie
- Legenda o zaklętej w węża
Gdzie leży zamek Algoso?
Castelo de Algoso znajduje się w północno-wschodniej części Portugalii. Administracyjnie wioska, od której nazwę wziął sam zamek, należy do miasta Vimioso w dystrykcie Bragança. Z Porto do Algoso dotrzemy najszybciej samochodem, do pokonania będziemy mieć około 240km. Polecam wybrać płatną autostradę A4. Droga nie powinna nam zająć więcej niż 2h30min.
Trás-os-Montes to jeden z moich ulubionych regionów na północy kraju. Przede wszystkim jest on bardzo rozległy i skrywa wiele interesujących miasteczek oraz zabytków. Jest to region zdecydowanie mniej turystyczny, gdyż oddalenie od Porto oraz lotniska sprawia, że komunikacja jest tutaj bardziej utrudniona. Gdybyśmy chcieli się dostać do wielu z ciekawych miejsc transportem publicznym okaże się to bardzo trudne do zrealizowania. Ponieważ jest to region mniej zaludniony, komunikacja miejska kursuje znacznie rzadziej lub wręcz nie dojeżdża do niektórych miejsc. Stąd polecam wybrać się na zwiedzanie samochodem.
Górujący zamek w strategicznym miejscu
Castelo de Algoso ukaże się na horyzoncie już kilka kilometrów przed dojazdem do samego zamku. Został on bowiem zbudowany na szczycie wysokiej skały, na wysokości około 681 metrów n.p.m. W ten sposób inżynierowie epoki średniowiecza wykorzystali naturalne ukształtowanie terenu, aby wznieść jakże ważną fortyfikację blisko granicy z Hiszpanią. Zamek położony jest bowiem na płaskowyżu mirandyjskim (port. planalto mirandês), w północno-wschodniej części Portugalii.
Położenie zamku jest strategiczne. Rozpościera się z niego wspaniały panoramiczny widok na całą okolicę. Zobaczymy bez problemu rozciągające się niedaleko zamku gaje oliwne, wioskę Algoso, miasteczko Vimioso czy też oddalony o 17km zamek w Penas Roías. Mamy także widok na sporą część płaskowyżu czy też na góry znajdujące się na drugim brzegu rzeki Douro leżące w Hiszpanii. Uda nam się zaobserwować to wszystko bez wspinaczki na wieżę zamku stanowiącą najwyższy punkt na terenie umocnień.
Zamek Algoso pełnił w przeszłości funkcje obronne w konfliktach politycznych z sąsiednim Królestwem Leonu. Uważa się go za jedną z najważniejszych warowni średniowiecznych w Portugalii. Dostęp do zamku od strony południowej jest bardzo utrudniony. Znajduje się tam bowiem bardzo strome urwisko. Nie było więc możliwości podstępnego dojścia do zamku od południa oraz ataku. Dodatkowo w pobliżu przepływają dwie rzeki Angueira i Maçãs, które stanowiły kolejną przeszkodą na drodze do zdobycia tej warowni.
Konflikt bratersko-siostrzany w zamkiem Algoso w tle
Zamek w Algoso wzniesiono na szczycie o nazwie Cabeço da Penanciada z rozkazu D. Mendo Rufino w XII wieku. Szlachcic otrzymał tereny znajdujące się przy obecnej granicy portugalsko-hiszpańskiej z ramienia pierwszego króla Portugalii D. Afonso Henriquesa. Mendo Rufino wsparł go bowiem w walce o utworzenie Królestwa Portugalii.
Wkrótce D. Mendo Rufino oddaje ten ważny zamek synowi D. Afonso Herniquesa, D. Sancho I. Drugi król portugalski w podziękowaniu nadaje mu ziemie w Vimioso. W XII wieku w północno-wschodniej części kraju istniały 4 warownie strzegące Portugalii przed najazdem wroga. Były one zlokalizowane w wioskach Santulhão, Milhão, Outeiro i Algoso. Do czasów obecnych w dobrym stanie zachowały się jedynie umocnienia w Algoso.
Na początku XIII wieku na zamek w Algoso najeżdżają oddziały Królestwa Leonu. Ma to związek z testamentem pozostawionym przez króla D. Sancho I. Władca bowiem w ostatniej woli nadał swoim trzem córkom tytuły królowych oraz tereny, którymi miały rządzić. Woli ojca nie chciał jednak wypełnić męski potomek i kolejny król portugalski D. Afonso II. Nie uznał bowiem podziału królestwa pomiędzy swoje siostry.
W obronie interesów D. Mafaldy, D. Teresy oraz D. Sanchy wyruszył władca Królestwa Leonu D. Alfonso IX. W 1212 roku kilka oddziałów najechało na północny-wschód kraju. Sam król Leonu Alfonso IX wkroczył do Algoso, gdzie spotkał się z oporem broniących zamek. Udało mu się jednak zdobyć warownię, a następnie wraz z oddziałami wyruszył w stronę Coimbry.
Dzięki mediacjom papieża Innocentego III oraz króla Kastylii Afonso VIII dochodzi do rozwiązania konfliktu. Trójka monarchów spotyka się w Coimbrze w listopadzie 1212 roku. Na mocy porozumienia uzyskanego w czasie spotkania 1 maja 1213 roku dochodzi do oficjalnego zawieszenia broni i podpisania porozumienia o pokoju. Kończy się tym samym konflikt między Portugalią a Leonem oraz między królem a siostrami.
Kolejny następca tronu portugalskiego D. Sancho II oddał zamek w ręce Zakonu Maltańskiego.
Zamek Algoso obecnie
Przejeżdżając w pobliżu miasta Bragança warto odwiedzić zamek. Od wiosku Algoso prowadzi do niego bardzo malownicza droga, przecinająca gaje oliwne. Przy drodze wzniesiono trzy kapliczki, a obok zamku znajduje się małe sanktuarium maryjne Nossa Senhora do Castelo. Wstęp na zamek jest bezpłatny. Dowiedziałam się również, że w wiosce Algoso można odwiedzić Centrum Interpretacji zamku. Niestety podczas mojej wizyty nie udało mi się dotrzeć do tego miejsca.
Dla miłośników obserwacji ptaków wizyta w Algoso będzie nie lada gratką. W pobliżu powiem polują ptaki drapieżne. Można w tym regionie zobaczyć między innymi sępy płowe (Gyps fulvus), zagrożonego wyginięciem w Portugalii ścierwnika białego (Neophron percnopterus), pustułkę (Falco tinnunculus) czy bociana czarnego (Ciconia nigra).
Nieopodal zamku znajduje się także średniowieczny most na rzece Angueiras. Najprawdopodobniej konstrukcja, która zachowała się do naszych czasów, nie jest oryginalna. Po przejęciu zamku przez Zakon Maltański utworzono kilka dróg prowadzących do niego, które miały ułatwić handel na traktach. Pozostałości jednej z nich możemy oglądać w pobliżu mostu.
Legenda o zaklętej w węża
Z zamkiem Algoso wiąże się także legenda o czarowniku. Według niej w czasie, gdy tereny na północy zamieszkiwali Maurowie, w zamku osiadł bardzo bogaty i potężny czarownik. Kiedy rozpoczęła się rekonkwista i chrześcijanie byli już w pobliżu zamku, postanowił ukryć swoje bogactwa. Na idealną skrytkę dla kosztowności wybrał teren blisko źródełka, które znajdowało się w pobliżu.
Pech chciał, że przechodziła tamtędy młoda dziewczyna. Wybrała się, aby nabrać wody ze źródełka i zanieść ją do domu. W obawie o odkrycie swojego sekretu czarownik bez zastanowienia rzucił czar na jedynego świadka jego poczynań. W ten sposób zamienił ją w węża.
Chrześcijanie odbili zamek z rąk Maurów. Jednak ślad po czarowniku zaginął. W noc świętojańską można podobno zobaczyć postać pięknej dziewczyny tańczącej w blasku księżyca na skałach blisko zamku. Niedaleko strumienia zaś znaleźć można porzuconą skórę węża. Kiedy ktokolwiek spróbuje się zbliżyć do dziewczyny, aby z nią porozmawiać ta ucieka. Biegnie w kierunku źródełka, łapie skórę węża, którą przywdziewa i na powrót staje się zaklętym stworzeniem. Co stało się natomiast z samym czarownikiem oraz jego kosztownościami? Tego niestety nikt nie wie. Być może znajdują się w pobliżu zamku do chwili obecnej.
Spróbujcie i Wy wybrać się na zamek w Algoso w czasie nocy świętojańskiej. Przy odrobinie szczęścia może uda Wam się spotkać zaklętą w węża dziewczynę?
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat obchodów nocy świętojańskiej w Porto, koniecznie przeczytaj mój artykuł na ten temat. Jeżeli natomiast lubisz legendy, zajrzyj koniecznie do historii o kogucie z Barcelos.
Źródła:
Gomes Martins M. (2014), A guerra em Portugal no reinado de Afonso II, no contexto de las Navas de Tolosa, https://medievalistas.es/wp-content/uploads/attachments/00905.pdf
Sapo Viagens (2018), A Guerra Fantástica e o quase desconhecido castelo de Algoso, https://viagens.sapo.pt/viajar/viajar-portugal/artigos/a-guerra-fantastica-e-o-quase-desconhecido-castelo-de-algoso
Sapo Viagens (2020), Andarilho, Algoso: o castelo do „reino maravilhoso” é único em Portugal, https://viagens.sapo.pt/viajar/viajar-portugal/artigos/algoso-o-castelo-do-reino-maravilhoso-e-unico-em-portugal
Rota da Terra Fria Transmontana, Ponte e Calçada Medieval de Algoso, http://www.rotaterrafria.com/pages/245/?geo_article_id=5299
Parafita A. (2020), Lendas e mitos dos castelos de Portugal, Zefiro
Património Cultural, Castelo de Algoso, http://www.monumentos.gov.pt/Site/APP_PagesUser/SIPA.aspx?id=1078
